بیشترین هزینه درمان را مردم از جیب خود می‌دهند به‌طوری که به گفته مسئولان سلامت کشور الان مردم حدود 70درصد از هزینه‌های درمان را از جیب خودشان پرداخت می‌کنند. در تمام کشورهای دنیا هزینه‌های سلامت را دولت‌ها، شرکت‌های بیمه و مردم پرداخت می‌کنند و سهم هر بخش متفاوت است. مفهوم سرمایه‌گذاری در سلامت، از نظر نهادهای جهانی، بیشتر ناظر بر مشارکت مستقیم دولت‌ها در تأمین سلامت مردم است.
در کشور ما نیز مطابق اصول 3، 29و 43قانون اساسی، دولت مکلف به برآوردن نیازهای حیاتی مردم نظیر غذا، آموزش و درمان است. با وجود این نه‌تنها در برنامه چهارم توسعه که در برنامه پنجم هم قرار بود سهم مردم کاهش پیدا کند. حتی در دولت قبل که بانی اجرایی‌شدن هدفمندی یارانه‌ها بود، قرار بود 10درصد از درآمد حاصل از آن به بخش درمان اختصاص یابد ولی در این سال‌ها نه آن شد و نه این. اما وزارت بهداشت فعلی و نمایندگان کنونی هنوز امیدوارند بتوانند کمی شرایط را آسان‌تر کنند و حال نظام سلامت بهتر شود.
یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی کشور‌ها سهم سلامت از تولید ناخالص ملی است. براساس آخرین آمارهایی که سازمان جهانی بهداشت ارائه کرده، این سهم برای 4کشور اول جهان، آمریکا 7960دلار (17.6درصد از تولید ناخالص ملی)، لوکزامبورگ6592 دلار (7.9درصد)، موناکو 5932دلار (4.2درصد) و نروژ 5353دلار (9.7درصد) است ولی این رقم برای ایران 728دلار (5.7درصد) است. این آمار نشان‌دهنده توجه کشور‌ها به سلامت شهروندان است.
شاخص سهم مردم از هزینه سلامت نسبت میزان پرداخت مستقیم خانوارها در امر سلامت هنگام دریافت خدمات به کل هزینه‌های بخش سلامت است.سال گذشته قرار بود ۶درصد از درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها به بخش بهداشت و درمان اختصاص یابد تا بخشی از هزینه‌های مردم در بخش سلامت کاهش پیدا کند، ولی متأسفانه این موضوع نیز بر زمین ماند و شکل اجرایی به‌خود نگرفت. تنها نقطه امیدبخش در بحث سلامت افزایش 4درصدی سهم سلامت از بودجه کشور است.
به گفته دکتر مسعود پزشکیان، نماینده مجلس و عضو کمیسیون بهداشت، دولت سهم سلامت را از کل بودجه افزایش داده است؛ معنی این حرف این نیست که بودجه بهداشت و درمان را خوب دیده‌اند، ولی نسبت به قبل، ۱۱ درصد سهم سلامت از بودجه کل کشور افزایش یافته و به ۱۵ درصد رسیده است.
از آنجایی که مدیران حداقل در دهه قبل به سلامت به دیده سرمایه‌گذاری انسانی نگاه نکرده‌اند، هنوز سلامت جزو 5 اولویت اول سرمایه‌گذاری و تعیین بودجه سالانه نیست. به قول رسول خضری، دیگر عضو کمیسیون بهداشت، در دولت‌های گذشته اولویت بودجه سلامت در رده‌های 14و 15بود درصورتی که در کل دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که باید بودجه سلامت در اولویت اول تا سوم باشد.
او پیش از این هم به مهر گفته بود: با وجود آنکه برخی بر این باورند که بودجه سلامت 14درصد رشد داشته اما با کمی بررسی متوجه خواهیم شد که این مبلغ بسیار ناچیز است. بخشی از 14درصدی که به بودجه سلامت اضافه شده باید به بدهی‌های وزارت بهداشت اختصاص یابد زیرا این وزارتخانه به مجموعه‌های زیر پوشش خود مبالغی را بدهکار است که با احتساب آنها می‌توان گفت تنها 6درصد به بودجه سلامت افزوده شده است که این میزان بودجه نمی‌تواند دردی از بخش بهداشت و درمان دوا کند.
در برنامه پنجم توسعه که 2سال از اجرای آن می‌گذرد، سهم مردم از درمان تعیین شده است ولی به گفته عبدالرحمان رستمیان، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس متأسفانه نه‌تنها این رقم‌ها تحقق نیافته، حتی می‌توان گفت بدتر هم شده است. با هدفمندی یارانه‌ها که باعث ایجاد تورم شد، سهم مردم به دوسوم افزایش یافت. در بودجه93 اوضاع کمی برای مردم بهتر می‌شود و شاید حدود 10تا 15درصد بتوانیم این رقم را کاهش بدهیم ولی آن هم بستگی به اجرای برنامه توسط دولت دارد.
او 2راهکار را پیش روی گذاشت و گفت: برای کاهش سهم مردم 2کار را همزمان باید انجام داد؛ تعرفه‌ها واقعی شود و سهم پرداختی بیمه‌ها افزایش پیدا کند. هم‌اکنون اگر کسی دارای بیمه پایه هم باشد برای ویزیت ساده اکثر سهم را پرداخت می‌کند، درصورتی که اکثر سهم پرداخت باید برای بیمه‌ها باشد.
وزیر بهداشت که متولی سلامت افراد جامعه است، چندی پیش در گلایه از شرایط موجود گفته بود بیش از 16درصد جمعیت کشور از هیچ پوشش بیمه‌ای برخوردار نیستند و سالانه 5تا 7.5 درصد جمعیت کشور به‌دلیل هزینه‌های بیماری‌های صعب‌العلاج به زیر خط فقر می‌روند.
دکتر رستمیان در این‌باره معتقد است که عدالت اجتماعی ایجاب می‌کند همه شهروندان کشور بیمه پایه با خدمات مطلوب شوند. سهم بهداشت و درمان باید به سمتی برود که مشکلات مردم کاهش پیدا کند و این‌بار سهم 5هزار میلیارد تومانی سلامت پرداخت و درصورت پرداخت با مدیریت درست اداره شود. او از پیشنهاد وزیر بهداشت مبنی بر اختصاص یارانه دهک‌های بالا به بخش سلامت استقبال کرد ولی گفت که نمی‌داند چرا دولت این پیشنهاد را پیگیری نکرده است.
